Rzeczpospolita Obojga Narodów

Ort bydgoski Zygmunta III Wazy

Doskonała koniunktura gospodarcza XVI wieku przekładała się na wzrost zamożności kraju. Czasy Zygmunta III Wazy to okres niebywałego rozmachu menniczego. Nigdy w historii Rzeczpospolitej nie było takiej obfitości i różnorodności numizmatów. Kilkanaście mennic pracowało na potrzeby niezwykle rozbudowanego systemu menniczego, obejmującego cały katalog monet, od skromnych denarów aż po wspaniałe, złote wielokrotności dukata. W dziedzinie mennictwa żaden inny władca Polski nie mógł się z kolei pochwalić taką obfitością numizmatów. 

Orta wprowadzono w Polsce do obiegu w 1608 r. na wzór niemieckiego ortstalara. Wprowadzając ową monetę, bogacące się miasta północnej Polski jak Gdańsk czy Bydgoszcz chciały sobie zapewnić dobrą i uniwersalną walutę handlową niezbędną do zawierania transakcji zagranicznych. Na jednego orta składało się od 10 do 18 groszy polskich. Moneta ta szybko rozpowszechniła się na całą Rzeczpospolitą i już w XVII wieku biła go mennica koronna, miejskie mennice i mennica litewska.

Na awersie orta wybitego w mennicy bydgoskiej widnieje popiersie Zygmunta III Wazy w koronie w prawo, w zbroi i płaszczu, w kryzie rurkowatej. W lewej ręce trzyma jabłko królewskie, w prawej dzierży krótki miecz. W otoku zewnętrznym znajduje się tytulatura królewska.

Rewers ukazuje ukoronowaną pięciopolową tarczę herbową z Orłem, Pogonią i Snopkiem Wazów. Po bokach umieszczono, rozbitą na dwie części, datę emisji monety. W otoku zewnętrznym znajduje się ciąg dalszy tytulatury królewskiej.

Moneta została umieszczona w magnetycznej kapsule i eleganckim drewnianym pudełku kolekcjonerskim. Do przesyłki dołączona jest interesująca, bogato ilustrowana broszura o życiu i mennictwie króla Zygmunta IIII Wazy.

Emitent:

Rzeczpospolita Polska

Władca :

Zygmunt III Waza

Nominał:

ort

Rok emisji:

1618-1625

Stan zachowania:

bardzo piękny

Metal:

srebro

Masa:

6,5 g

Średnica:

29, 5 mm

Zygmunt III Waza
 

W roku 1587 na tronie polskim zasiadł Zygmunt III Waza. Rzeczpospolita Obojga Narodów przeżywała swój „złoty wiek”, w który wprowadzili ją Jagiellonowie. Nowy król, po matce wnuk Zygmunta I Starego, miał być sukcesorem i kontynuatorem jagiellońskich tradycji. Jednak absolutystyczne poglądy Wazy oraz jego dynastyczne ambicje nie były zbieżne z opinią ogółu szlacheckiego Rzeczpospolitej.

W 1592 r., po śmierci swego ojca, pospieszył do Szwecji, aby objąć tamtejszy tron i dopilnować kwestii dynastycznych. Jego panowanie trwało zaledwie do 1599 r., kiedy to został zdetronizowany przez szwedzki parlament Riksdag (głównie ze względu na ultrakatolickie poglądy), choć tytułu królewskiego formalnie używał do końca życia.

Trzecim tronem, który Zygmunt próbował zdobyć, tym razem dla syna Władysława, był tron moskiewski. Polska zaingerowała w wewnętrzne sprawy wschodniego sąsiada w okresie tzw. wielkiej smuty, po wygaśnięciu dynastii Rurykowiczów, a przed wstąpieniem na tron Romanowów. W 1610 r. wojska hetmana Stanisława Żółkiewskiego zajęły Moskwę i Kreml, które okupowały przez dwa lata. W 1611 r. w Warszawie oglądano niezwykłe wydarzenie. Były car rosyjski Wasyl IV Szujski złożył polskiemu królowi przysięgę homagialną, która przeszła do historii pod nazwą „hołdu ruskiego”.

Zygmunt III, jako wnuk Zygmunta Starego, postrzegał siebie jako spadkobiercę potęgi i najlepszych tradycji dynastii Jagiellonów. Podkreślał to chętnie poprzez wspaniałość dworu i artystyczny mecenat. Podbudowie wizerunku króla, jako światłego monarchy służyła sztuka i rozliczne fundacje architektoniczne.

Wśród tych ostatnich wymienić należy m.in.: krakowski kościół jezuitów pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła, wileński kościół św. Kazimierza oraz projekty w nowej stolicy kraju – Warszawie: rozbudowę Zamku Królewskiego i budowę Zamku Ujazdowskiego. Królewskiej propagandzie służyły także talenty znakomitych medalierów, który tworzyli wyjątkowe medale portretowe i stemple najpiękniejszych numizmatów epoki.